Jeszcze kilka lat temu technologia BIM była traktowana jak ciekawostka dla dużych biur projektowych. Dziś staje się standardem przy większych inwestycjach budowlanych. Nie bez powodu. BIM porządkuje proces, zmniejsza ryzyko błędów i ułatwia współpracę. Ale też stawia nowe pytania – zwłaszcza prawne. Dlatego o BIM warto mówić nie tylko językiem technologii, ale też prawa. Co to jest BIM i jak wykorzystać tę technologię w inwestycjach?
Technologia BIM – co to jest?
BIM jest skrótem od Building Information Modeling. To cyfrowy model inwestycji, który łączy w jednym miejscu wszystkie najważniejsze informacje o obiekcie. Na BIM składa się między innymi trójwymiarowa wizualizacja budynku, ale nie tylko. Model BIM zawiera dane techniczne, materiałowe, kosztowe i harmonogramowe. Pokazuje, jak obiekt ma wyglądać, z czego powstanie, ile będzie kosztował i w jakim czasie ma zostać zrealizowany.
Najważniejsze w BIM jest to, że wszyscy uczestnicy procesu pracują na tych samych danych. Architekci, projektanci branżowi, wykonawcy i inwestor widzą to samo. Każda zmiana w modelu jest widoczna i możliwa do prześledzenia. To zupełnie inna jakość niż klasyczna dokumentacja projektowa. Oszczędza czas, pieniądze i ryzyko błędów.
Do czego wykorzystuje się BIM w praktyce?
Technologia BIM znajduje zastosowanie na każdym etapie inwestycji – od koncepcji, przez projekt i realizację, aż po zarządzanie gotowym obiektem. W praktyce BIM pozwala wcześniej wykrywać kolizje między branżami, lepiej planować harmonogram robót i kontrolować koszty. Ułatwia też wprowadzanie zmian i analizowanie ich skutków jeszcze przed rozpoczęciem prac na budowie.
Coraz częściej BIM jest również wykorzystywany jako punkt odniesienia przy rozliczeniach, a nawet jako materiał dowodowy w sporach budowlanych. To sprawia, że znaczenie modelu wykracza daleko poza fazę projektową. Rozwój standardów BIM w Polsce wspierają m.in. organizacje branżowe, takie jak Stowarzyszenie BIM, które promują dobre praktyki i spójne podejście do tej technologii. Mamy ten zaszczyt, że kancelaria radcowska LO:ME jest członkiem tego stowarzyszenia, a nasza wspólniczka – Anna Kluczek-Kollár jest wykładowczynią w Akademii BIM.
Dlaczego technologia BIM w budownictwie jest dziś tak ważna?
Inwestycje budowlane są coraz bardziej złożone. Napięte terminy i precyzyjnie liczone budżety pozostawiają wykonawcom coraz węższy margines błędu. W tym otoczeniu biznesowym, ekonomicznym i prawnym, BIM pozwala przenieść wiele problemów z placu budowy do świata cyfrowego. Tam ich rozwiązanie jest po prostu tańsze i szybsze. Zamiast reagować na konflikt na etapie realizacji, można go zobaczyć wcześniej – w modelu.
Dzięki temu inwestor zyskuje większą przewidywalność procesu i lepszą kontrolę nad kosztami. Technologia BIM w budownictwie zmniejsza też ryzyko sporów. Pod jednym warunkiem – że BIM jest dobrze opisany w umowach i właściwie wdrożony.
BIM a prawo – gdzie zaczynają się trudności
Model BIM to przed wszystkim dane. A dane zawsze rodzą pytania o odpowiedzialność. W praktyce problemy pojawiają się wtedy, gdy nie jest jasne, kto odpowiada za poprawność modelu, kto i w jakim zakresie ma go aktualizować oraz co zrobić w sytuacji, gdy model „rozjeżdża się” z dokumentacją projektową.
Do listy problemów dochodzi kwestia praw autorskich, licencji oraz możliwości wykorzystywania modelu po zakończeniu inwestycji. Bez jasnych zasad BIM może stać się źródłem konfliktów zamiast narzędziem porządkującym proces. Dlatego wdrażając model BIM trzeba dobrze zastanowić się nad prawną stroną jego funkcjonowania i zakresem odpowiedzialności. Tylko wtedy technologia BIM stanie się naprawdę praktycznym i bezpiecznym narzędziem.
BIM w zamówieniach publicznych i dużych inwestycjach
Technologia BIM coraz częściej pojawia się w zamówieniach publicznych oraz przy dużych inwestycjach infrastrukturalnych. Dla inwestorów to coraz bardziej wyraźny sygnał, że BIM przestaje być wyborem, a zaczyna stawać się standardem i wymogiem. Zamawiający oczekują pracy na modelu, określają poziomy szczegółowości, formaty danych i sposób ich przekazywania. Problem w tym, że za wymaganiami technicznymi często nie idą równie precyzyjne przepisy prawne.
Brakuje jasnych zasad odpowiedzialności za model. Nie zawsze wiadomo, kto odpowiada za aktualność danych i jak rozstrzygać rozbieżności między modelem a dokumentacją przetargową. W praktyce to właśnie te luki prowadzą do sporów już na etapie realizacji umowy. Dlatego w inwestycjach publicznych i dużych projektach tak ważne jest odpowiednie przygotowanie dokumentów już na etapie postępowania. BIM wymaga nie tylko kompetencji technicznych, ale także świadomego podejścia prawnego.
Kto odpowiada za model BIM w trakcie realizacji inwestycji?
Jednym z najczęstszych błędów w projektach BIM jest założenie, że odpowiedzialność „rozmywa się” między uczestników procesu. W praktyce dzieje się dokładnie odwrotnie. Model BIM jasno pokazuje, kto wprowadził daną zmianę, kiedy to zrobił i jaki był jej zakres. To ogromna zaleta, ale też źródło ryzyka, jeśli odpowiedzialność nie została wcześniej dobrze opisana w umowie.
W projektach BIM kluczowe jest określenie, kto odpowiada za poszczególne elementy modelu, kto ma prawo wprowadzać zmiany i w jakim zakresie. Równie ważne jest ustalenie, co dzieje się w sytuacji błędu – czy odpowiada projektant, koordynator BIM, a może wykonawca, który korzystał z nieaktualnych danych. Bez tych ustaleń może się okazać, że BIM wcale nie upraszcza procesu. Wręcz przeciwnie – staje się precyzyjnym narzędziem wskazywania winy, którą w prosty sposób da się udowodnić.
Rola kancelarii prawnej w projektach realizowanych w technologii BIM
Dobra obsługa prawna BIM zaczyna się na długo przed wbiciem pierwszej łopaty. Chodzi o to, by już na etapie planowania jasno określić zasady współpracy, odpowiedzialność stron i sposób korzystania z modelu. Rolą kancelarii prawnej jest m.in. przygotowanie i analiza umów BIM, ułożenie relacji między inwestorem, projektantami i wykonawcami oraz zabezpieczenie interesów klienta na wypadek zmian, opóźnień lub sporów.
Do projektu realizowanego z wykorzystaniem technologii BIM warto zaprosić kancelarię już na samym początku. Gdy pojawi się problem, może być już za późno. Zadaniem kancelarii jest zmniejszenie ryzyka i przygotowanie gruntu pod prawidłowo wykonaną inwestycję.
- Potrzebujesz wsparcia prawnego we wdrożeniu technologii BIM? Zadzwoń do nas: 887 217 166
Jak kancelaria LO:ME pomaga inwestorom z technologią BIM w budownictwie
Kancelaria LO:ME specjalizuje się w obsłudze inwestycji realizowanych z wykorzystaniem technologii BIM. Pracujemy na styku prawa, technologii i realiów procesu budowlanego.
Pomagamy inwestorom bezpiecznie wdrożyć BIM, przygotowujemy i negocjujemy umowy uwzględniające pracę na modelu oraz porządkujemy odpowiedzialność wszystkich uczestników inwestycji. Wspieramy klientów również wtedy, gdy pojawiają się spory dotyczące dokumentacji, rozliczeń lub zmian projektowych. Dla nas technologia BIM jest nie tylko hasłem w umowie, ale realnym narzędziem, które działa na korzyść inwestora.
BIM to technologia. Prawo decyduje, czy zadziała
Technologia BIM jest rewolucją na rynku inwestycji budowlanych, ale sama w sobie nie rozwiązuje problemów. Rozwiązują je dobrze zaplanowane procesy i mądre decyzje podjęte na początku inwestycji. Jeśli planujesz projekt w technologii BIM albo już go realizujesz, odpowiednio wcześnie zadbaj o jego stronę prawną. Skontaktuj się z nami, a pomożemy Ci zaprojektować ten proces.
